Ωμός Ρεαλισμός

Στις μέρες μας όπου ο η αυτογνωσία, η ευθύτητα η επιμονή και πάνω από όλα ο ρεαλισμός θεωρούνται αρετές τα πολιτικά και γεωστρατηγικά παιχνίδια των ισχυρών γίνονται ολοένα πιο δαπανηρά, σκληρά και τυχοδιωκτικά. Η διεθνής νομολογία, οι διεθνείς οργανισμοί, η διπλωματία, η θρησκεία και οι μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες αποτελούν πολύτιμα εργαλεία στην επίτευξη βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων στόχων σε μια πολιτική σκακιέρα όπου η παρτίδα μοιάζει να έχει κριθεί προ πολλού.

Λαϊκιστές ηγέτες, αρχηγοί κρατών μαριονέτες, «φιλάνθρωποι» μεγιστάνες του τύπου και της οικονομίας, «ήρωες πολέμου», φονταμενταλιστές και «κουλτουριάρηδες πολιτικοί φιλόσοφοι» συγκρούονται σε μια αρένα όπου το αιμοδιψές κοινό αναζητά την λύτρωση μέσο της καταστροφής του «αόρατου εχθρού». Ο πατριωτισμός έχει δώσει τη θέση του στον εθνικισμό, ο σοσιαλισμός στον αδυσώπητο καπιταλισμό και στον νεοφιλελευθερισμό. Το μεγαλύτερο όμως ίσως δυστύχημα είναι πως ο ιδεαλισμός έχει δώσει προ πολλού τη θέση του στον ωμό ρεαλισμό.

Είναι αυτός ο ρεαλισμός που ωθεί τους ισχυρούς να συνασπίζονται έναντι των αδυνάτων για να προστατεύσουν και να αυξήσουν τα κεκτημένα. Είναι αυτός ο ρεαλισμός που επιβάλει τον παραμερισμό των ηθικών αξιών, τροφοδοτεί την αλαζονεία και προωθεί την καχυποψία. Ο ρεαλισμός απαιτεί την εφαρμογή του δίκαιου μόνο όταν αυτό είναι άμεσα εφικτό και είναι επωφελές για αυτόν που το επιβάλει.

Χάρη στις «ευγενείς» δωρεές των οικονομικά ισχυρών έχουμε γεμίσει με ινστιτούτα προώθησης της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι οργανώσεις αυτές σε συνδυασμό με άλλα «ευαγή φιλανθρωπικά» ιδρύματα στην καλύτερη εκπροσωπούν και προβάλουν την ματαιοδοξία των ιδρυτών τους, ενώ στην χειρότερη αποτελούν προκάλυμμα για χειραγώγηση κοινωνικών ομάδων και εργαλεία για «πονηρά» πολιτικά παιχνίδια.. Διαφημίζουν διάφορα «ιδεαλιστικά» προγράμματα και προωθούν μια ωμή ρεαλιστική προσέγγιση της παγκόσμιας πραγματικότητας. Οι οργανώσεις αυτές μαζί με τα «ανεξάρτητα» και «έγκυρα» μέσα ενημέρωσης αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του προβλήματος.

Την ώρα που οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ οι μεγιστάνες ξοδεύουν ένα μικρό μέρος από τα πλούτη τους για να απολαμβάνουμε από τον καναπέ του σπιτιού μας τα κατορθώματα κάποιων επαγγελματιών αθλητών ή για τους πιο κουλτουριάρηδες δαπανηρά καλλιτεχνικά δρώμενα. Ο ρεαλισμός τους δεν τους αφήνει να προσφέρουν κάτι πιο χειροπιαστό. Ποιος θα τους κατηγορήσει, ποιος θα τους ψέξει? Ο ρεαλισμός άλλωστε δεν αφήνει χώρο για θυσίες και πραγματικούς ευεργέτες.

Αρκεί κανείς να προσέξει τον κυνισμό στο βλέμμα των σύγχρονων θεών της διπλωματίας για να καταλάβει ότι δεν υπάρχουν έντιμοι συμβιβασμοί και συμμαχίες, μόνο κυνηγοί, θηράματα και λυκοφιλίες. Κάποτε η ευγένεια, η μόρφωση, η πνευματική καλλιέργεια αποτελούσαν προτερήματα, σήμερα τα στοιχεία αυτά αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα στην εφαρμογή γερακίσιων, τυχοδιωκτικών πολιτικών που απατούνται για να επιβιώσει κανείς στη διεθνή πολιτική σκηνή.

Οι θιασώτες του ωμού ρεαλισμού ανάμεσα στους ισχυρούς υποστηρίζουν πως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Διατείνονται πως αγωνίζονται για την εγκαθίδρυση ενός πιο δίκαιου, πιο δημοκρατικού και πιο εύπορου κόσμου. Τα μέσα όμως που χρησιμοποιούν, όσο ευφυή και αν είναι, προδίδουν μια έλλειψη ηθικών αξιών και συνεπώς κλονίζουν την εμπιστοσύνη και δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες για τους πραγματικούς τους σκοπούς. Το ζωώδες ένστικτο επιβίωσης και ο μακιαβελισμός των μεθόδων τους τρομοκρατούν και σοκάρουν. Η ευφυΐα τους αντί να προκαλεί τον θαυμασμό προκαλεί φόβο και ανασφάλεια για το μέλλον.

Ο ρεαλισμός βασίζεται στην τέχνη του εφικτού. Ποιό είναι όμως το εφικτό και ποιός είναι ο πιο εύκολος δρόμος επίτευξης του? Μήπως η συνείδηση και η ηθική αποτελούν τροχοπέδη στην επίτευξη του? Ο ιδεαλισμός οδηγεί στο ανέφικτο? Ταιριάζουν τα ηθικά διλήμματα στον ηγέτη μια ομάδας όταν προσπαθεί με τη δράση του να την ωφελήσει? Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα? Είναι άραγε γραφικό να προσπαθεί κανείς να δρα δίκαια και ονειρεύεται έναν πιο δίκαιο κόσμο? Τα ερωτήματα, ειδικά τα ηθικά, που γεννά η άκρατη εφαρμογή του ωμού ρεαλισμού στις μέρες μας είναι πολλά και δύσκολα θα βρουν απόλυτες απαντήσεις.

Καταλήγοντας αισθάνομαι πως η διαρκής εφαρμογή και εξύψωση σε δόγμα του ρεαλισμού στη δράση των ισχυρών κλονίζει τα ουμανιστικά θεμέλια του πολιτισμού μας και αποτελεί πηγή πολλών δεινών και δυσεπίλυτων προβλημάτων. Τα πρόσκαιρα οφέλη και η ισχύς που προσφέρει στερούν τον κόσμο από τη δημιουργία, το όραμα και την ελπίδα . Τα λόγια μου είναι ίσως σκληρά γιατί απηχούν τον έντονο φόβο μου πως παγκοσμίως, παρά τα τεχνολογικά επιτεύγματα, αργά αλλά σταθερά εισερχόμαστε σε έναν πνευματικό μεσαίωνα όπου αναβιώνουν τα πιο άγρια πάθη του φεουδαρχικού παρελθόντος. Ελπίζω πάντα, ίσως όχι σκεπτόμενος ρεαλιστικά, πως η σκοταδιστική αυτή στροφή θα είναι πρόσκαιρη και πως θα βρεθούν χαρισματικοί άνθρωποι να αντιστρέψουν την κατάσταση.