Διχασμός

Πόσο έχουμε συνέλθει σαν κοινωνία από το όνειδος του εμφυλίου, το μετεμφυλιακό σύνδρομο, τα εγκλήματα της χούντας? Ακόμη και ο σκληρός δικομματισμός φαντάζει παράγωγο της διαίρεσης του λαού σε δύο διαρκώς αντιμαχόμενα στρατόπεδα. όλοι οι κομματικοί σχηματισμοί, από τη γραφική ακροδεξιά μέχρι τη ριζοσπαστική εξωκοινοβουλευτική ακροαριστερά και τους αναρχικούς, μας θυμίζουν διαρκώς τα πράγματα που μας κάνουν να διαφέρουμε, όχι αυτά που μας ενώνουν. Ο πολιτικός και ιδεολογικός φανατισμός μεταφέρεται και σε άλλες εκφάνσεις της ζωής όπως τον αθλητισμό.

Η βία στις διαδηλώσεις, ο χουλιγκανισμός στα γήπεδα, ο ρατσισμός στις συμπλοκές και στο έγκλημα, οι φωνές, τα νεύρα και οι φασαρίες στη δουλειά και στους δρόμους όλα εκπορεύονται από ένα τυφλό φανατισμό που τρέφεται από αυτόν το διχασμό. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι αφίσες, οι τοίχοι γεμάτοι εμπρηστικά συνθήματα, τα πάνελ και οι πολιτικές εκπομπές είναι πρώτα σε θεαματικότητα, οι κερκίδες των φανατικών οπαδών γεμάτες, τα γκέτο πληθαίνουν, οι παρέες μοιάζουν με ταξικές ομαδούλες. Η ευγένεια, η διάθεση για συνεννόηση, η διπλωματία, ο σεβασμός της διαφορετικότητας, όλα αυτά θεωρούνται σπουδαίες αρετές που σπάνια συναντάς μαζεμένες σε έναν άνθρωπο.

Η ιδέα της συγχώρεσης και της κατανόησης υποχωρούν, η εκδικητικότητα, η αυτοδικία και ο τσαμπουκάς δικαιολογούνται από την πλειοψηφία γιατί ζούμε λέει σε μια «ζούγκλα». Μια ζούγκλα την οποία εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε, δεν ήταν προϊόν καμίας προβοκάτσιας ούτε κάποιου παράκεντρου εξουσίας. Μια ζούγκλα την οποία τροφοδοτούμε και συντηρούμε με τις εσωτερικές μας διαμάχες και συγκρούσεις.

Η πολιτική, οικονομική και πνευματική ελίτ μιλά συνεχώς για συμφιλίωση, γαλήνη, ηρεμία και πρόοδο, στην πράξη όμως… Η πολιτική και οικονομική κρίση αντί να μας φέρει πιο κοντά επιτείνει το κοινωνικό και πολιτικό χάσμα. Οι ακροδεξιοί το παίζουν εθνοσωτήρες, οι δεξιοί οπαδοί της τάξης, οι φιλελεύθεροι θεωρούν ότι είναι οικονομικοί εγκέφαλοι, οι κεντρώοι υπερασπιστές της προόδου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι αριστεροί ότι είναι οι μόνοι κοινωνικά δίκαιοι και οι ακροαριστεροί θεματοφύλακες μιας διαρκής επανάστασης. ¨Όλοι διεκδικούν την ιδεολογική πρωτοκαθεδρία στηλιτεύοντας τους αντιπάλους τους και χαϊδεύοντας τα αυτιά των οπαδών τους, τους οποίους χρόνια τώρα φανατίζουν με υποσχέσεις και μεγάλα λόγια.

Ο συμβιβασμός θεωρείται ένδειξη αδυναμίας, η υποχώρηση προδοσία, η ευγενής άμιλλα ηλιθιότητα. Η υπερβολή, ο ναρκισσισμός, η σκληρότητα και ο τσαμπουκάς έχουν γίνει τρόπος ζωής. Κάποτε, έστω, μας χώριζαν διαφορετικά οράματα, τώρα τα πράγματα έχουν γίνει πολύ πιο πεζά. Ο ωμός ρεαλισμός και η απληστία μας ωθούν σε άκρως εγωιστικές κινήσεις με πρόσκαιρα μόνο οφέλη. Η καχυποψία και ο φόβος για αυτόν που ανήκει σε διαφορετική κοινωνική, φυλετική, ταξική, πολιτική ομάδα είναι συχνά τα συναισθήματα που υπαγορεύουν τον τρόπο σκέψης και δράσης μας.

Ακόμη και αυτοί που μιλούν για πολυπολιτισμικές κοινωνίες και ανοχή πολλές φορές προάγουν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που βαθειά επιθυμούν, μια ανοχή στη διαίρεση και στην γκετοποιήση. Καθετί που ενώνει καταδικάζετε πολλές φορές ως μέσο δυναστευτικής ομογενοποιήσης και εξάλειψης της αναγκαίας διαφορετικότητας.
Σε μερικές χώρες είδαμε πως το πρόβλημα της ομαλής συμβίωσης «λύθηκε» με τη βίαιη αυτοδιάθεση ή αυτονόμηση περιοχών, την αλλαγή πολιτικού συστήματος ή και πολιτεύματος με ξένη επέμβαση, την εκδίωξη εθνικών και πολικών ομάδων, τον εμφύλιο σπαραγμό και άλλα δεινά… Τέτοια ενδεχόμενα, «πονηρά» σενάρια μπορεί να μοιάζουν μακρινά για τη χώρα μας, αλλά σίγουρα δεν πρέπει να αποκλειστούν, ειδικά σε περιόδους αστάθειας και λαμβάνοντας υπόψη την εξάρτηση της χώρας από εξωτερικούς παράγοντες τους οποίους δεν μπορεί να ελέγξει, ούτε να επηρεάσει. Δεν φαίνεται να έχουμε διδαχθεί πολλά από τα παθήματα του παρελθόντος, πολύ εύκολα καταστρέφουμε και δύσκολα δημιουργούμε.

Εύκολες λύσεις σίγουρα δεν υπάρχουν…

Αυτόκλητοι Υπερασπιστές

Δεν ανήκω, προς το παρόν, στους πραγματικά αδύνατους, έτσι θέλω να πιστεύω τουλάχιστον. Με ενοχλούν και με καταπιέζουν όμως όλοι εκείνοι οι αυτόκλητοι υπερασπιστές τους, μέλη της πνευματικής, πολικής, ακόμη και οικονομικής ελίτ, που με βομβαρδίζουν με μηνύματα, ανακοινώσεις, συνεντεύξεις, διακηρύξεις, βιβλία... Κάπου κάπου κάνουν και καμία «ανθρωπιστική επέμβαση» με «παράπλευρες απώλειες» για την αποκατάσταση της «δημοκρατίας» και των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Άλλες φορές καταφεύγουν στα περίφημα διεθνή δικαστήρια και στους διεθνείς οργανισμούς, οι αποφάσεις των οποίων μοιάζουν πολλές φορές απλώς να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ισχυρών, μπορεί να σφάλω αλλά αυτό αισθάνομαι.

Μιλάνε για κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, ευκαιρίες, πρόοδο, ανάπτυξη… Μεγάλα λόγια από «βολεμένους» ανθρώπους. Βρίσκουν πάντα αποδιοπομπαίους τράγους, τους οποίους εξευτελίζουν και καταστρέφουν με αργό, σχεδόν βασανιστικό ρυθμό για να παραδειγματίσουν την κοινωνία και να κάνουν επίδειξη δύναμης. Τι ζητάνε επιτέλους? Δύναμη, εξουσία, προσοχή?

Δεν είναι τυχαίο πως κατηγορίες για ρατσισμό και εκμετάλλευση σχεδόν πάντα αποδίδονται από τους ισχυρούς στους αδύναμους. Οι κοινωνικές συγκρούσεις και διαιρέσεις αποτελούν βούτυρο στο ψωμί των ισχυρών που πάνε με την μία ή την άλλη πλευρά ανάλογα με το συμφέρον τους. Η ιστορία άλλωστε γράφεται πάντα από τους νικητές και η αλήθεια χάνεται πολλές φορές μέσα σε ογκώδεις φάκελους από αναλύσεις, ψευδομαρτυρίες ερμηνείες και υποθέσεις.

Για αυτούς τους αυτόκλητους υπερασπιστές οι λύσεις είναι σχεδόν πάντα συγκρουσιακές, οδυνηρές. Βαφτίζουν την αδικία ως ωμό ρεαλισμό, την ταπείνωση συμβιβασμό. Προτρέπουν πάντα τις αντιμαχόμενες παρατάξεις να συμφιλιωθούν με τους δικούς τους όρους και αναμένουν την ανάλογη αμοιβή για τις «πολύτιμές υπηρεσίες» τους.

Όλα γίνονται στο όνομα του ανθρωπισμού, τίποτα όμως δεν μοιάζει ανθρωπιστικό και δίκαιο. Μπορεί άραγε ποτέ ο ισχυρός να κατανοήσει τα προβλήματα των αδυνάτων και να αγωνιστεί ειλικρινά για τη λύση τους? Και ποια είναι τα μέσα του? Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, η πολιτική, οικονομική και στρατιωτική του ισχύ, η διπλωματία? Έχουν ανάγκη οι αδύνατοι τους ισχυρούς για να λύσουν τα προβλήματα τους?

Αν είχα την απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα θα πρότεινα και λύσεις. Το σίγουρο είναι πως έχω πολύ λίγη εμπιστοσύνη και βλέπω με μεγάλη επιφύλαξη όλους όσους θεωρητικολογούν για τα προβλήματα της κοινωνίας και διεκδικούν τίτλους και τιμές σε «ανθρωπιστικούς αγώνες».

Σε όλα χρειάζεται μια ισορροπία, ένα μέτρο, σύνεση και διορατικότητα. Η επίκληση «των μεγάλων δυνάμεων» προς αναζήτηση σωτηρίας μόνο λυτρωτική δεν μου φαντάζει. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν έχει ανάγκη από αυτόκλητους υπερασπιστές!

Κρίμα

Ένας άνθρωπος χάθηκε πρόωρα, άδικα. Υπεύθυνος, στέλεχος μιας υπηρεσίας που αποστολή έχει την προστασία του κοινωνικού συνόλου. Μια υπηρεσία της οποίας η δημοτικότητα, η αποδοχή είναι στο ναδίρ. Ο κόσμος δυστυχώς έχει χάσει πια σε μεγάλο βαθμό την εμπιστοσύνη, το σεβασμό του στους φορείς της έννομης τάξης. Τους αντιμετωπίζει σαν αντιπρόσωπους μιας διεφθαρμένης, σκληρής εξουσίας που τον περιορίζει, πνίγει καθημερινά. Τα αλλεπάλληλα λάθη, η αναποτελεσματικότητα, η χρήση άσκοπης βίας, η διαφθορά και η έκφραση ακραίων θέσεων στους κόλπους της αστυνομίας την έχουν καταστήσει κόκκινο πανί για πολλούς απλούς πολίτες που φοβούνται και βλέπουν με καχυποψία τη δράση της. Ο μηδενισμός σε χαλεπούς καιρούς είναι πολύ εύκολος καιθ δημοφιλής. Οι επιτυχίες εύκολα ξεχνιούνται, τα εγκλήματα, οι αστοχίες και οι παραλήψεις μένουν βαθειά χαραγμένες στο μυαλό και στη ψυχή.

Δυστυχώς για μία ακόμη φορά δείξαμε πόσο ανώριμα και ανεύθυνα δρούμε σαν κοινωνία. Άναρχες διαδηλώσεις, άσκοπη βία σε περαστικούς, πετροπόλεμος, κάψιμο αυτοκινήτων, κάδων καταστημάτων, καταλήψεις και φθορές σε δημόσια περιουσία που πληρώνουμε σαν φορολογούμενοι. Φωτιά και τσεκούρι, οι ζωές όμως δεν γυρνούν πίσω και οι καταστροφές και τα επεισόδια δεν τιμούν τη μνήμη τους. Η ανεύθυνη μικροπολιτική εκμετάλλευση και οι εμπρηστικές δηλώσεις απλώς επιτείνουν το πρόβλημα. Η λογική έχει δώσει τη θέση της στο πρωτόγονο ένστικτο, η δημοκρατία στην οχλοκρατία. Αυτό που γίνεται δεν είναι επανάσταση, αντίσταση, ούτε λαϊκός αγώνας, μια ανοησία είναι που θα μας στοιχίσει ακριβά, και δεν εννοώ μόνο οικονομικά.

Ας φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς αστυνομία, δικαστήρια, κυβερνήσεις. Ποιος θα επικρατούσε??? Είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε ιδιωτικούς στρατούς, αυτόκλητους προστάτες και σωτήρες, αυτοδικία. Αν οι αρχές και το σύστημα ήταν το πρόβλημα μόνο, η λύση θα ήταν απλή και η αναρχία το πιο αγαπητό κίνημα. Όταν μας κλέψουν, μας παρενοχλήσουν, μας χτυπήσουν που θα στραφούμε για βοήθεια??? Η συντριπτική πλειοψηφία θέλει ένα περιπολικό να φρουρεί τη γειτονιά της, το κατάστημα της. Θέλει τη γειτονιά της ήρεμη, την περιουσία της προστατευμένη. Οι ίδιοι άνθρωποι όμως εύκολα συναρπάζονται από τα επεισόδια που γίνονται τώρα, τα ερμηνεύουν σαν αντίσταση κατά της αδηφάγου εξουσίας, τα ηρωοποιούν και πολλές φορές συμμετέχουν σε αυτά.

Θα ήθελα να ξέρω πως θα αισθανόντουσαν όλοι αυτοί, που τώρα ρίχνουν ανέξοδα μολότοφ όπου βρουν, αν τους έκαιγε κανείς το σαλόνι, το στερεοφωνικό ή το μηχανάκι. Τώρα το αίμα βράζει. Όταν όμως σε μερικά χρόνια βάλουν πέντε δεκάρες στην άκρη και αγοράσουν μια μερσεντές για να εντυπωσιάσουν την γκόμενα, να κάνουν το κέφι τους, τότε θα τους πονέσει και θα τους τσούξει αν κάποιος ανεγκέφαλος νεαρός τους σπάσει το παρμπρίζ. Όλοι στην ίδια κοινωνία ζούμε. Όσο σηκώνουμε τοίχοι, κάνουμε διακρίσεις, ασκούμε βία τόσο θα επιτείνεται η δυστυχία, ο φόβος, η ανασφάλεια, η καχυποψία, ο ρατσισμός.

Αναμφίβολα, η εξουσία και οι υπηρέτες της, οι προνομιούχοι έχουν βαριές ευθύνες όμως αυτό δεν μπορεί να δικαιώσει την εσφαλμένη, υπερβολική, καταστροφική αντίδραση. Πάλι θα ακουστούν δικαιολογίες για τις καταστροφές, «μας προκάλεσαν», θα πουν κάποιοι. Εγώ πιστεύω πως αν θέλει κάποιος να κάνει ειρηνική πορεία καμία πρόκληση δεν μπορεί να τον οδηγήσει στο χάος που ζούμε σήμερα.


PS

Κανείς δεν είπε όχι στις διαδηλώσεις. Κανείς υπεύθυνος όμως δεν θα δικαιώσει αυτά που έγιναν χθες και σήμερα. Άνθρωποι είμαστε και όχι αγέλη ζώων!

Ξέρω πως με αυτά που έγραψα σήμερα θα απογοητεύσω πολλούς «προοδευτικούς» φίλους και συγγενείς. Θα γίνω δυσάρεστος, ίσως ακόμη και αντιπαθής σε αυτούς που δικαιώνουν τα επεισόδια. Τι να κάνουμε έτσι αισθάνομαι και στο κάτω κάτω δεν βάζω και υποψηφιότητα για καμία θέση, ούτε επιθυμώ να εντυπωσιάσω τον περίγυρο μου.