Διχασμός

Πόσο έχουμε συνέλθει σαν κοινωνία από το όνειδος του εμφυλίου, το μετεμφυλιακό σύνδρομο, τα εγκλήματα της χούντας? Ακόμη και ο σκληρός δικομματισμός φαντάζει παράγωγο της διαίρεσης του λαού σε δύο διαρκώς αντιμαχόμενα στρατόπεδα. όλοι οι κομματικοί σχηματισμοί, από τη γραφική ακροδεξιά μέχρι τη ριζοσπαστική εξωκοινοβουλευτική ακροαριστερά και τους αναρχικούς, μας θυμίζουν διαρκώς τα πράγματα που μας κάνουν να διαφέρουμε, όχι αυτά που μας ενώνουν. Ο πολιτικός και ιδεολογικός φανατισμός μεταφέρεται και σε άλλες εκφάνσεις της ζωής όπως τον αθλητισμό.

Η βία στις διαδηλώσεις, ο χουλιγκανισμός στα γήπεδα, ο ρατσισμός στις συμπλοκές και στο έγκλημα, οι φωνές, τα νεύρα και οι φασαρίες στη δουλειά και στους δρόμους όλα εκπορεύονται από ένα τυφλό φανατισμό που τρέφεται από αυτόν το διχασμό. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι αφίσες, οι τοίχοι γεμάτοι εμπρηστικά συνθήματα, τα πάνελ και οι πολιτικές εκπομπές είναι πρώτα σε θεαματικότητα, οι κερκίδες των φανατικών οπαδών γεμάτες, τα γκέτο πληθαίνουν, οι παρέες μοιάζουν με ταξικές ομαδούλες. Η ευγένεια, η διάθεση για συνεννόηση, η διπλωματία, ο σεβασμός της διαφορετικότητας, όλα αυτά θεωρούνται σπουδαίες αρετές που σπάνια συναντάς μαζεμένες σε έναν άνθρωπο.

Η ιδέα της συγχώρεσης και της κατανόησης υποχωρούν, η εκδικητικότητα, η αυτοδικία και ο τσαμπουκάς δικαιολογούνται από την πλειοψηφία γιατί ζούμε λέει σε μια «ζούγκλα». Μια ζούγκλα την οποία εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε, δεν ήταν προϊόν καμίας προβοκάτσιας ούτε κάποιου παράκεντρου εξουσίας. Μια ζούγκλα την οποία τροφοδοτούμε και συντηρούμε με τις εσωτερικές μας διαμάχες και συγκρούσεις.

Η πολιτική, οικονομική και πνευματική ελίτ μιλά συνεχώς για συμφιλίωση, γαλήνη, ηρεμία και πρόοδο, στην πράξη όμως… Η πολιτική και οικονομική κρίση αντί να μας φέρει πιο κοντά επιτείνει το κοινωνικό και πολιτικό χάσμα. Οι ακροδεξιοί το παίζουν εθνοσωτήρες, οι δεξιοί οπαδοί της τάξης, οι φιλελεύθεροι θεωρούν ότι είναι οικονομικοί εγκέφαλοι, οι κεντρώοι υπερασπιστές της προόδου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι αριστεροί ότι είναι οι μόνοι κοινωνικά δίκαιοι και οι ακροαριστεροί θεματοφύλακες μιας διαρκής επανάστασης. ¨Όλοι διεκδικούν την ιδεολογική πρωτοκαθεδρία στηλιτεύοντας τους αντιπάλους τους και χαϊδεύοντας τα αυτιά των οπαδών τους, τους οποίους χρόνια τώρα φανατίζουν με υποσχέσεις και μεγάλα λόγια.

Ο συμβιβασμός θεωρείται ένδειξη αδυναμίας, η υποχώρηση προδοσία, η ευγενής άμιλλα ηλιθιότητα. Η υπερβολή, ο ναρκισσισμός, η σκληρότητα και ο τσαμπουκάς έχουν γίνει τρόπος ζωής. Κάποτε, έστω, μας χώριζαν διαφορετικά οράματα, τώρα τα πράγματα έχουν γίνει πολύ πιο πεζά. Ο ωμός ρεαλισμός και η απληστία μας ωθούν σε άκρως εγωιστικές κινήσεις με πρόσκαιρα μόνο οφέλη. Η καχυποψία και ο φόβος για αυτόν που ανήκει σε διαφορετική κοινωνική, φυλετική, ταξική, πολιτική ομάδα είναι συχνά τα συναισθήματα που υπαγορεύουν τον τρόπο σκέψης και δράσης μας.

Ακόμη και αυτοί που μιλούν για πολυπολιτισμικές κοινωνίες και ανοχή πολλές φορές προάγουν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που βαθειά επιθυμούν, μια ανοχή στη διαίρεση και στην γκετοποιήση. Καθετί που ενώνει καταδικάζετε πολλές φορές ως μέσο δυναστευτικής ομογενοποιήσης και εξάλειψης της αναγκαίας διαφορετικότητας.
Σε μερικές χώρες είδαμε πως το πρόβλημα της ομαλής συμβίωσης «λύθηκε» με τη βίαιη αυτοδιάθεση ή αυτονόμηση περιοχών, την αλλαγή πολιτικού συστήματος ή και πολιτεύματος με ξένη επέμβαση, την εκδίωξη εθνικών και πολικών ομάδων, τον εμφύλιο σπαραγμό και άλλα δεινά… Τέτοια ενδεχόμενα, «πονηρά» σενάρια μπορεί να μοιάζουν μακρινά για τη χώρα μας, αλλά σίγουρα δεν πρέπει να αποκλειστούν, ειδικά σε περιόδους αστάθειας και λαμβάνοντας υπόψη την εξάρτηση της χώρας από εξωτερικούς παράγοντες τους οποίους δεν μπορεί να ελέγξει, ούτε να επηρεάσει. Δεν φαίνεται να έχουμε διδαχθεί πολλά από τα παθήματα του παρελθόντος, πολύ εύκολα καταστρέφουμε και δύσκολα δημιουργούμε.

Εύκολες λύσεις σίγουρα δεν υπάρχουν…