Η Συστηματική Υποτίμηση των Διεθνών Εξελίξεων από την Ελληνική Κοινωνία και τα Πολυδιαφημισμένα Εισαγόμενα Μοντέλα Ανάπτυξης

Τη στιγμή που πρώτη είδηση τις τελευταίες μέρες σε όλες τις χώρες είναι ο ορατός κίνδυνος μιας παρατεταμένης οικονομικής κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο οι Έλληνες ασχολούμαστε με τη σκανδαλολογία και εσχάτως με την εκκλησιαστική διαδοχολογία. Τη στιγμή που οδεύει η Αμερικάνικη οικονομία, η οποία αποτελεί κινητήριο μοχλό και πυλώνα της διεθνής οικονομίας και ανάπτυξης, σε ύφεση οι Έλληνες αρνούμαστε πεισματικά να εξετάσουμε και να αναλύσουμε τις επιπτώσεις που θα έχει ένα τέτοιο γεγονός στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Το μόνο που κέντρισε κάπως το ενδιαφέρον μας ήταν η αστάθεια που παρατηρείται στο χρηματιστήριο εξαιτίας της παγκόσμιας κρίσης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Παρόλο το γεγονός ότι συμμετέχουμε σε διάφορες «σπουδαίες» διεθνείς οργανώσεις και συμμαχίες δεν έχουμε ακόμη συνειδητοποιήσει πως είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι του παγκόσμιου ιστού και πως οι διεθνείς εξελίξεις έχουν σημαντική επιρροή στην καθημερινότητα μας. Δεν είναι λοιπόν μόνο ο γενικός δείκτης του πολύπαθου χρηματιστηρίου των Αθηνών που εξαρτάται από τον πολυθρύλητο Dow Jones και τα επιτόκια της Αμερικάνικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας.

Είμαστε πολλοί περήφανοι για να συνειδητοποιήσουμε πως δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου. Θεωρούμε πως η εσωτερική επικαιρότητα διαμορφώνει τα πάντα. Φοβόμαστε ίσως ή υποτιμούμε ότι είναι ξένο και απαιτεί χρόνο και κόπο για να το κατανοήσουμε. Προσφεύγουμε ίσως ακόμη και στην απομόνωση αναζητώντας την ασφάλεια ή τουλάχιστον την αίσθηση της.

Την ώρα που τα θεμέλια του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος δέχονται αλλεπάλληλα χτυπήματα στην Ελλάδα δεν γίνεται καμία συζήτηση για την κατεύθυνση/στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσουμε τα επόμενα χρόνια και την πιθανή υιοθέτηση νέων μοντέλων ανάπτυξης και αποκατάστασης της κοινωνικής συνοχής. Τέτοιες συζητήσεις θεωρούνται εξεζητημένες και περιττές. Αντίθετα η ανάλυση των μεταγραφικών στόχων των «θρυλικών» μας ποδοσφαιρικών ομάδων ζήτημα ύψιστης προτεραιότητας.

Υπάρχει ακόμη η αντίληψη πως όλα λειτουργούν με τον αυτόματο πιλότο μιας μέτριας και χωρίς όραμα κυβέρνησης. Ακόμη και όταν γίνονται συζητήσεις για μεταρρυθμίσεις και ριζοσπαστικές αλλαγές οι προτάσεις που διατυπώνονται με περίσσιο στόμφο είναι τουλάχιστον γραφικές Για παράδειγμα κάποιοι θεωρούν πως πρέπει να εισάγουμε «δοκιμασμένες λύσεις», το Ιρλανδικό μοντέλο πρότειναν στο παρελθόν οι σημερινοί κυβερνώντες όταν ήταν «μαχόμενη» αντιπολίτευση, το Σουηδικό προτείνει η σημερινή χλιαρή αξιωματική αντιπολίτευση.

Στην αντιγραφή δηλαδή είμαστε πρώτοι και στην παραγωγή νέων ιδεών και πρακτικών ουραγοί. Ο Έλληνας άλλωστε έχει εθιστεί στην ιδέα ότι τίποτα σπουδαίο δεν μπορεί να παράγει η χώρα του και έτσι η αντιγραφή ξένων προτύπων είναι επιθυμητή από τους πολιτικούς και για επικοινωνιακούς λόγους. Δυστυχώς ακόμη και η εφαρμογή αυτών των ξένων οικονομικών και κοινωνικών μοντέλων γίνεται με ανοργάνωτο, μη συντεταγμένο τρόπο και φυσικά με φτωχά αποτελέσματα. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που εξετάζουν και προβληματίζονται με τη συμβατότητα αυτών των μοντέλων με την Ελληνική πραγματικότητα. Ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης αλλά κάθε περιοχή διατηρεί τις ιδιαιτερότητες της. Το πιο τραγικό ίσως είναι πως ελάχιστοι έχουν παρακολουθήσει την εφαρμογή αυτών των μοντέλων στο εξωτερικό το οποίο είναι ένα ακόμη αποτέλεσμα της μη προβολής και παρακολούθησης των διεθνών εξελίξεων (εκτός και αν πρόκειται για τις μεταγραφές της Manchester United ή το νέο συμβόλαιο της Μαντόνα) .

Διαλέγουμε συνειδητά να αγνοούμε τις διεθνείς εξελίξεις και επιλεκτικά να διαλέγουμε παραδείγματα από άλλες χώρες που μας βολεύουν. Για τα οικονομικά προβλήματα και την κοινωνική ανισότητα πιστεύουμε στις ουρανοκατέβατες και εύκολες λύσεις. Παράλληλα αποδίδουμε την μιζέρια της χώρας και την κοινωνική σήψη στην κρίση των θεσμών και την αδιαφάνεια (γενικές ιδέες που ποτέ δεν προσδιορίζουμε) και ονειρευόμαστε πως «αδιάφοροι» εισαγγελείς και «εθνικοπατριώτες» πολιτικοί θα δώσουν τη λύση στέλνοντας στη φυλακή όλους τους «κατεργάρηδες», δηλαδή τη μισή χώρα. Η αποκάλυψη των σκανδάλων και διαπόμπευση των ενόχων προς το παρόν απλώς ικανοποιεί τις ορέξεις ενός κοινού που παρακολουθεί συστηματικά τα τηλεδικία και τις δημοσιογραφικές και πολιτικές διαμάχες. Κάποτε οι αυτοκράτορες της Ρώμης είχαν τις αρένες για να ξεχνάει ο κόσμος τα πραγματικά του προβλήματα και να χαίρεται με την πτώση και τον πόνο ανθρώπων που ήταν σε ακόμη πιο τραγική θέση. Τότε βέβαια οι αυτοκράτορες προσέφεραν άρτο και θεάματα, σήμερα εξέλειψε ο άρτος και οι σύγχρονοι αυτοκράτορες απλώς υπόσχονται διορισμούς και γενικά καλύτερες μέρες.

Κλείνω με την ελπίδα πως στον τομέα της ενημέρωση έχουμε φτάσει τον πάτο του βαρελιού και πως σύντομα θα αφυπνιστούμε. Ακόμη διατηρώ την ελπίδα πως μέσα από τις κρίσεις, οικονομικές και κοινωνικές, θα αναδειχθεί παγκοσμίως (πιστεύω και σε μας) μια νέα μπαρουτοκαπνισμένη και προβληματισμένη γενιά ανθρώπων με όραμα και όρεξη για δουλεία.

P.S.

Α) Αφού οι ομάδες μας στο ποδόσφαιρο «επιτυχώς» αντέγραψαν τα πρότυπα της Μίλαν και της Ρεάλ δεν έχω καμία αμφιβολία πως το ίδιο «σπουδαία» αποτελέσματα θα έχει και η παρούσα κυβέρνηση εφαρμόζοντας «πετυχημένα» αγγλοσαξονικά μοντέλα στην οικονομία και το ασφαλιστικό.

Β) Ελλάς Ελλήνων Κουτσομπόληδων (αθάνατα μεσημεριανάδικα, πυλώνες της ενημέρωσης).

Γ) Δεν μου αρέσει να σκέφτομαι αρνητικά ούτε πιστεύω πως η κατάσταση είναι απελπιστική αλλά όταν γράφω εκτονώνω πάντα τις πιο βαθιές μου ανησυχίες και απογοητεύσεις.

Δ) Με το ασφαλιστικό άραγε τι γίνεται? Θα επενδύσουν άραγε ξανά τα ταμεία σε τίποτα νέα εξωτικά χρηματοπιστωτικά προϊόντα? Η παρούσα διεθνής οικονομική κρίση γεννά και «ευκαιρίες». Αλήθεια τι προβλέπει το πολυδιαφημισμένο Σουηδικό μοντέλο για τις συντάξεις και από ποιους κοινωνικούς πώρους θα χρηματοδοτηθεί η εξυγίανση των «αμαρτωλών» ταμιών? Θα γίνει επιτέλους καμία αναλογιστική μελέτη ή δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να ακούσουμε κάποιες πικρές αλήθειες? Τέλος τι θα γίνει με τις αποφάσεις των δικαστηρίων που κρίνουν παράνομες και άδικες κάποιες από τις συγχωνεύσεις ταμείων στον τραπεζικό κλάδο, που έγιναν προς όφελος κάποιων ιδιωτικών τραπεζών (αχ αυτή η απελευθέρωση της τραπεζικής αγοράς)?

Σχέσεις Δημοσιογράφων και Πολιτικών – Ανίερες Συμμαχίες και Επικερδείς Προδοσίες!!!

Στο όχι τόσο μακρινό παρελθόν υπήρχαν έντονες ανησυχίες για τις σχέσεις των δημοσιογράφων και λοιπών επαγγελματιών της ενημέρωσης με τους εκδότες (μικρούς και μεγάλους, έμπορους και ιδεαλιστές) και τους καναλάρχες. Πολλοί δημοσιογράφοι κατηγορήθηκαν πως ακολουθούσαν τυφλά την πολιτική, ιδεολογική και επιχειρηματική γραμμή του αφεντικού τους για να εξυπηρετήσουν την προπαγάνδα κάποιου κόμματος, διαπλεκόμενα συμφέροντα ή ακόμη και τους άρχοντες της διαφήμισης. Τουλάχιστον παρέμεναν συμπάθειες και βαπτίζονταν θύματα γιατί το κέρδος τους ήταν συχνά ένας απλός μισθός.

Ορισμένοι από τους πιο «πετυχημένους» και ακριβοπληρωμένους δημοσιογράφους ίδρυσαν τα δικά τους «μαγαζιά ενημέρωσης» και αυτοανακηρύχθηκαν «ανεξάρτητοι» εκδότες ή/και καναλάρχες. Με τη νέα τους αυτή εξουσία άρχισαν να συναλλάσσονται απευθείας με τους πολιτικούς προστάτες και συνεργάτες των παλιών τους αφεντικών. Τα οικονομικά και όχι μόνο οφέλη σε αυτή την περίπτωση ήταν σαφώς πολλαπλάσια.

Το παράδειγμα αυτών των εργολάβων της ενημέρωσης ακολουθεί και μια σειρά από «άσπηλους» και «άφθαρτους» «υπηρέτες και λειτουργούς» της ενημέρωσης που συνέχισαν να εργάζονται στα παραδοσιακά συγκροτήματα της ενημέρωσης αλλά με μεγαλύτερη αυτονομία και πρωτοβουλία κινήσεων από ότι στο παρελθόν (έτσι για να μην τους κατηγορούν πως είναι και ελεγχόμενοι). Αφού συνάψαν ανίερες συμμαχίες με πολιτικούς και διαπλεκόμενους επιχειρηματίες, έλαβαν κρατικές επιδοτήσεις και παχυλά δάνεια από τράπεζες (κρατικές και μη) με ευνοϊκούς όρους και ελάχιστες εγγυήσεις, στελέχωσαν τα γραφεία τύπου και δημοσίων σχέσεων κρατικών οργανισμών και υπουργείων (ιδιαίτερα καλοπληρωμένες θέσεις εξουσίας με περιορισμένες ευθύνες και φόρτο εργασίας) και κέρδισαν «σίγουρες» θέσεις σε ψηφοδέλτια της τοπικής αυτοδιοίκησης, της βουλής και της ευρωβουλής. Ακόμη και τα διαφημιστικά πακέτα δημόσιων οργανισμών χρησιμοποιήθηκαν για να επηρεαστεί η «συνείδηση» νέων και παλιών «μαγαζιών της ενημέρωσης» (αχ αυτές οι «αναγκαίες» διαφημίσεις).

Στο βωμό βέβαια του χρήματος, της προσωπικής δημοσιότητας και της επαγγελματικής ανέλιξης αυτοί οι δημοσιογράφοι δε δίστασαν να προδώσουν, να «κάψουν» και να διαπομπεύσουν τους «φίλους» τους και πολιτικούς που πλέον δεν τους είχαν ανάγκη. Με όπλο τα σύγχρονα τηλεδικία και τις δημοφιλέστατες κουτσομπολίστικες φυλλάδες και εκπομπές «τελειώνουν» όποιον αισθάνονται ότι τους απειλεί. Το διαρκώς αυξανόμενο αιμοδιψές κοινό τους χαίρεται γιατί αφελώς νομίζει πως έτσι θα καθαρίσει η κοινωνία από τα λαμόγια και τους παρείσακτους. Άθελα τους αυτό το κοινό επιτείνει την κοινωνική σήψη. Η κοινωνική διαφθορά δεν αντιμετωπίζετε με μαφιόζικα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών μεταξύ δημοσιογράφων, επιχειρηματιών και πολιτικών. Η κοινωνία μας δεν έχει ανάγκη από δημοσιογράφους μπιστολέρο, που δρουν σαν τα κοράκια της άγριας δύσης.

Οι πολιτικοί με τη σειρά τους δε διστάζουν να χρησιμοποιούν τους «αδέκαστους» αυτούς κριτές της κοινωνίας (τα κοράκια της ενημέρωσης) για να εξυπηρετήσουν τις πιο σκοτεινές και βρώμικες δουλείες τους. Κάποτε όπλο των ισχυρών για να καλύψουν τις αυθαιρεσίες τους ήταν οι μεγαλοδικηγόροι (αυτοί που σήμερα περιφέρονται σαν ξεπεσμένοι αριστοκράτες στις κοσμικές εκπομπές και εκδηλώσεις) σήμερα είναι οι άπληστοι και ματαιόδοξοι δημοσιογράφοι (η τέταρτη εξουσία, αυτή που δεν προβλέπεται από το σύνταγμα μας). Εκείνοι που θα έπρεπε να διαφωτίζουν τις υποθέσεις τις συσκοτίζουν, αντί να αποκαλύπτουν εκβιάζουν και επικαλούνται το απόρρητο για τις παράνομες συναλλαγές τους. Όταν σπανίως καταδικάζετε κάποιος το αποδίδει στον «τυποκτόνο» νόμο του Βενιζέλου. Μερικοί πιστεύουν πως μπορούν να γράφουν ανεύθυνα ότι θέλουν και να θίγουν άδικα υπολήψεις και επιχειρηματικές δράσεις. Ξεχνάν ίσως σκόπιμα πως η ελευθερία δεν πρέπει να ταυτίζετε με την ανευθυνότητα. Χειρότεροι όλων οι ψευδοπουριτανοί ηθικολόγοι που αποκαλούν το επάγγελμα τους λειτούργημα. Στην Ελλάδα όλα τα επαγγέλματα είναι λειτουργήματα, «δακρύζω» μπροστά στην κοινωνική μας «προσφορά» και τις «θυσίες» που κάνουμε στο όνομα της κοινωνικής αλληλεγγύης και ανάπτυξης.

Η απάντηση σε αυτό τον πόλεμο λάσπης και στον πολιτικό και κοινωνικό κανιβαλισμό δεν μπορεί να είναι μόνο η σύνταξη και εφαρμογή ενός πιο αυστηρού αλλά δίκαιου θεσμικού/νομικού πλαισίου για τη δράση πολιτικών και δημοσιογράφων, που να απευθύνεται στις σύγχρονες ανάγκες. Είναι καιρός η κοινωνία μέσα από μια πιο συγκροτημένη, τεχνοκρατική και ουμανιστική παιδεία να γυρίσει την πλάτη της στα τηλεοπτικά σκουπίδια, τις κουτσομπολίστικες φυλλάδες, τη τηλεδικία και τις αρένες. Οι δημοσιογράφοι θα πρέπει επιτέλους να περιφρουρήσουν πιο αποτελεσματικά το χώρο τους και να αποπέμψουν μέλη της κοινότητας τους που χρησιμοποιούν τον μανδύα του δημοσιογράφου και τα προνόμια που αυτό προσφέρει για να δικαιολογήσουν ή να συσκοτίσουν παράνομες δραστηριότητες και συναλλαγές. Δυστυχώς συχνά ακολουθούν το δρόμο της σιωπής και της συγκάλυψης στο όνομα της συναδερφικής αλληλεγγύης. Φοβούνται έντονα πως αν καταγγείλουν συναδέρφους θα πλήξουν την «ιερή» αξιοπιστία του κλάδου.

Κλείνω με την ελπίδα πως η πλειοψηφεία έχει αντιληφθεί το πρόβλημα, έχει προβληματισθεί έντονα και είναι έτοιμη να δεχθεί ριζοσπαστικές λύσεις, όσο επίπονες και αν είναι. Αυτό ίσως που λείπει είναι οι χαρισματικοί άνθρωποι με όραμα και διάθεση για δουλειά σε θέσεις ευθύνης που θα σχεδιάσουν επιμελώς και θα εφαρμόσουν συστηματικά και συγκροτημένα αυτές τις λύσεις.

P.S.

Α) Η κοινωνία «βράζει» και οι ανησυχίες της δεν μπορούν εκτονωθούν πια στις τηλεοπτικές αρένες.

Β) Κανείς δεν είναι αναμάρτητος αλλά δεν μπορούν να ισοπεδώνονται όλα στο όνομα μια κοινωνικής συνενοχής.

Γ) Πιστεύω πως παρά τις κοινωνικές, πολιτικές και παιδαγωγικές μας αμαρτίες και την υπανάπτυξη που μαστίζει το κράτος μας αξίζει κάτι καλύτερο στον τομέα της ενημέρωσης.

Δ) Η εκδικητικότητα κάνει κάποιους λαλίστατους αλλά δεν προσθέτει τίποτα στην κλονισμένη αξιοπιστία τους.

Το Θάρρος, η Εσωτερική Δύναμη και η Κατάρα των Αυτοδημιούργητων.

Κάθε κοινωνία προκειμένου να εμπνεύσει τα μέλη της και να αναπτυχθεί έχει ανάγκη την προσφορά των αυτοδημιούργητων στελεχών της. Με την ενασχόληση τους με τα κοινά καταρρίπτουν τον μύθο της απόλυτης εξουσίας της οικογενειοκρατίας και μέσα από την ανέλιξη τους συχνά παράγουν σημαντικό έργο και προωθούν καινοτόμες ιδέες.

Οι επιτυχίες τους στον επιχειρηματικό τομέα χτίζουν συστηματικά το Capitalist Dream. Στα πρώτα τους βήματα είναι συνήθως οπαδοί του προοδευτικού φιλελευθερισμού (μερικοί ακόμη δηλώνουν σοσιαλιστές) και διατηρούν με περηφάνια και ρομαντισμό κάποια επαφή με το «ταπεινό» τους παρελθόν. Όταν όμως εδραιώσουν την κυριαρχία τους πολλοί αισθάνονται την ανάγκη να προσχωρήσουν στην άλλοτε μισητή και μαλθακή αριστοκρατία, που ξέρει πώς να «περνά καλά» (τόλμη και γοητεία) Όταν κάποια στιγμή παραβαίνουν τον νόμο για να αποκτήσουν περισσότερα ή να διαφυλάξουν τα με κόπο κεντημένα παραμένουν συχνά συμπαθείς όσο αλαζονική και αν είναι η συμπεριφορά τους, οι παρελθούσες επιτυχίες τους άλλωστε δύσκολα ξέχνιονται.

Η ανέλιξη τους δεν οφείλεται μόνο στην ματαιοδοξία, συχνά τα κίνητρα τους, τουλάχιστον στην αρχή, είναι απολύτως υγειή. Επιθυμούν να δοκιμάσουν της δυνατότητες τους σε ένα κόσμο που φαίνεται να δίνει ολοένα και λιγότερες ευκαιρίες στους νέους. Με μοναδικά όπλα το θάρρος και την αυτοπεποίθηση τους συγκρούονται και συμμαχούν ανάλογα με την ευελιξία και τις προσωπικές τους στρατηγικές. Με την πλούσια δράση τους αποτελούν κινητήριο μοχλό για αλλαγές μετουσιώνοντας τις θεωρίες που διδάχθηκαν σε πράξη.

Η δράση τους δεν βασίζεται στις υποδείξεις πατρώνων, στη βοήθεια της οικογένειας, φίλων, του κόμματος. Είναι βαθιά βασισμένη στην ιδιαίτερη φιλοσοφία, κουλτούρα τους μα πάνω από όλα στην αίσθηση ανεξαρτησίας και αυτοεκτίμησης που έχουν. Η τελευταία δεν πηγάζει μόνο από τις επιτυχίες τους. Ένας αυτοδημιούργητος είναι πάνω από όλα περήφανος για την προσπάθεια και διαδρομή του. Δεν τρέφει αυταπάτες ότι είναι αυτόφωτος αλλά αισθάνεται ανώτερος από εκείνους που διάλεξαν να οριοθετήσουν τη ζωή τους ανάλογα με τη βοήθεια και την υποστήριξη που δέχθηκαν. Αυτό συχνά δεν γίνεται αντιληπτό από τον κοινωνικό τους περίγυρο, που θαυμάζει τα επιτεύγματα τους.

Οι αυτοδημιούργητοι είναι ιδιαίτερα προσηλωμένοι στην ιδεολογική και φιλοσοφική θεώρηση του κόσμου και συχνά αδυνατούν να κατανοήσουν την αδυναμία των άλλων να ακολουθήσουν το παράδειγμα τους, αυτό είναι ίσως και η μεγαλύτερη κατάρα τους. Στο άρμα τους συχνά επιβαίνουν άνθρωποι πολύ κατώτεροι τους, άνθρωποι που ποτέ δεν θα γίνουν αυτοδημιούργητοι.. Τα μέλη αυτής της αυλής μετεξελίσσονται ανάλογα με την επιτυχία, την καταξίωση και την γενναιοδωρία του προστάτη τους στην νέα αριστοκρατία. Άλλωστε τα μέλη των αναποτελεσματικών αριστοκρατικών τάξεων, που προάγουν συστηματικά την αναξιοκρατία και την αδιαφάνεια, κατάγονται από ή συνδέονται με άλλους τρόπους με αυτοδημιούργητους ανθρώπους.

Η φιλοσοφία του αυτοδημιούργητου στις ανεπτυγμένες κοινωνίες δεν μπορεί εύκολα να μεταδοθεί μαζικά και για αυτό οι αυτοδημιούργητοι παραμένουν συχνά μειοψηφία αναζητώντας με ζήλο άξιους μαθητές και συνεχιστές. Σύμφωνα όμως με την προαιώνια κατάρα τους συχνά απλώς πετυχαίνουν το αντίθετο, σχηματίζοντας γύρω τους μια ανάξια του ονόματος τους αυλή, όπως ανέλυσα πρωθύστερα.

Διαβαλκανικές Σχέσεις

Τα σύγχρονα Βαλκάνια μια από τις φτωχότερες και πιο ταλαιπωρημένες γειτονιές της Ευρώπης βράζουν. Το εθνικό μωσαϊκό που άλλοτε πρόσδιδε στην περιοχή μια μοναδική ομορφιά και πλούσιες δυνατότητες έχει αρχίσει να διασπάται με τα κομμάτια του να σκορπίζονται σε όλη την Ευρώπη (βλέπε αθρόα μετανάστευση). Σε μια εποχή που προχωράμε στην Ευρωπαϊκή ενοποίηση τα βαλκάνια έχουν πλέον κατακερματιστεί σε μικρά αδύναμα κρατίδια τα οποία κοιτούν με έντονη καχυποψία τους γείτονες τους. Παράλληλα η άνοδος του εθνικισμού και του θρησκευτικού φονταμεταλισμού, που κρυφά υποδαυλίζετε και υποστηρίζετε από κομμάτια των κυβερνήσεων και των επίσημων αρχών, που διαπνέονται από αλυτρωτισμό, μετατρέπουν την περιοχή για μία ακόμη φορά σε πυριταδαταποθήκη.

Τα «φιλάνθρωπα» δυτικά κράτη θεωρούν πως η λύση είναι η δημιουργία νέων κρατών και επαναχάραξη των συνόρων. Όλες οι διπλωματικές τους προσπάθειες είναι βασισμένες στη βάση πως όποιος θέλει να φτιάξει το δικό του κρατίδιο ας το κάνει ελεύθερα και αν έχει συνοριακές ή άλλες διαφορές με τους γείτονες του ας τις λύσει κάνοντας «τούρκικα» παζάρια με ξένους διαμεσολαβητές και «συμμάχους». Αυτή η «ουμανιστική» πολιτική προς το παρόν απλώς φαίνεται να ενθαρρύνει και να τρέφει το αλυτρωτισμό και συνεπώς να επιτείνει το κλίμα αστάθειας, που συμβάλει τα μέγιστα στην υπανάπτυξη και απομόνωση των Βαλκανίων.

Αντί οι κυβερνήσεις και οι διπλωμάτες των βαλκανικών κρατών να επιδιώκουν τη καλυτέρευση των σχέσεων τους με τους γείτονες αναζητούν προστασία από τα ισχυρά δυτικά κράτη για να προωθήσουν την αλυτρωτική τους ατζέντα. Η Ελλάδα στις διενέξεις της με το ισχυρότερο από τα βαλκανικά κράτη, την Τουρκία, διατηρεί το ηθικό έρεισμα άλλα υποχωρεί συνεχώς διότι η Τουρκία ως τοπική υπερδύναμη χρησιμοποιεί τον νόμο του ισχυρού. Η υποχώρηση της Ελλάδας σαφώς και δεν είναι άτακτη αλλά πληγώνει το ηθικό, το πατριωτικό αίσθημα και πάνω από όλα την αυτό πεποίθηση των πολιτών της. Όσο η χώρα όμως διατηρεί το ηθικό έρεισμα ελπίζει πως θα αντέξει και θα βρει στο μέλλον ανταπόκριση από τους «συμμάχους» της.

Στη διένεξη με τα Σκόπια είναι σαφές πως εκτός από το ηθικό έρεισμα η Ελλάδα διαθέτει και την ισχύ να επιβάλει τις θέσεις της. Αν όμως βιαστεί να χρησιμοποιήσει αυτή την ισχύ κινδυνεύει να χάσει το ηθικό έρεισμα όχι μόνο σε αυτό το ζήτημα άλλα γενικότερα στην προσπάθεια της να πρωταγωνιστήσει στα Βαλκάνια. Τα Σκόπια από την πλευρά τους βασίζονται στη διπλωματική υπεροπλία, που έχουν αποκτήσει συστηματικά την τελευταία δεκαετία. Αυτή η ραγδαία άνοδος της διπλωματικής τους ισχύος, η οποία είναι πρωτοφανής για το μέγεθος και τα προβλήματα της χώρας τους, οφείλεται κυρίως στην αδιαφορία, στην αναποτελεσματικότητα και στον εφησυχασμό των ελληνικών κυβερνήσεων. Παράλληλα έχουν δεχθεί ανέλπιστη βοήθεια από ξένα λόμπυ και παράκεντρα εξουσίας που είτε έχουν τις δικές τους προστριβές με την Ελλάδα είτε επιδιώκουν τη δημιουργία καταστάσεων στα Βαλκάνια, που εξυπηρετούν τις ευρύτερες στρατηγικές τους.

Το «Μακεδονικό» ή καλύτερα «Σκοπιανό» ζήτημα βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο. Οι Σκοπιανοί πιστεύουν πως με τη διατήρηση μιας ψευδεπίγραφης εθνικής ταυτότητας θα διατηρήσουν την φθίνουσα υπεροχή τους επί της Αλβανικής μειονότητας και θα εξαλείψουν τον κίνδυνο της απορρόφησης τους από τη Βουλγαρία. Παράλληλα διατηρούν κρυφά φρούδες ελπίδες για έξοδο προς τη θάλασσα. Οι επενδύσεις της Ελλάδας στην περιοχής δε φαίνεται να τους έχουν γλυκάνει, προσβλέπουν σε άλλους ισχυρότερους «συμμάχους». Δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται πως η διπλωματική τους ισχύ ενδέχεται να είναι πρόσκαιρη και πως παίζουν με τη φωτιά προκαλώντας και επιχειρώντας να ταπεινώσουν τον μεγαλύτερο οικονομικό τους εταίρο.

Οι Έλληνες αριστεροί πιστεύουν πως μπορούμε να τους φέρουμε στο φιλότιμο και για αυτό τους έχουν ήδη παραχωρήσει το όνομα Σλαβομακεδονία χωρίς να πάρουν κανένα αντάλλαγμα. Κάποιοι πιστεύουν πως η επίδειξη καλής θέλησης, έστω και μονομερώς θα λύσεί το πρόβλημα. Κάποιοι άλλοι απλώς θέλουν να φανούν ηθικά ανώτεροι και να στιγματίσουν τους διαφωνούντες κατηγορώντας τους για εθνικοπατριωτισμό. Κάποιοι ίσως ακόμη να θυμούνται με συμπάθεια τους ηρωικούς Σλαβομακεδόνες συναγωνιστές τους (αυτοί ήταν Έλληνες πολίτες Σλαβικής καταγωγής που ζούσαν στην Μακεδονία) στον εμφύλιο, που ρήμαξε την Ελλάδα. Ακόμη και αν η προσπάθεια της Αριστεράς για προσέγγιση με τα Σκόπια είναι αφελής και γίνεται για μικροκομματικά οφέλη είναι σαφώς πιο χρήσιμη από τις εθνικές εξάρσεις της Εκκλησίας και της Ακροδεξιάς, τις ηττοπαθείς και χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό κινήσεις της κυβέρνησης και την αδράνεια της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Όλοι στην Ελλάδα μιλάν για συνεννόηση στα Βαλκάνια, αλήθεια τι θα μας ενώσει τώρα που δεν υπάρχει η καταδειναστευτική εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το όραμα του Ρήγα Φεραίου για τα Βαλκάνια μοιάζει ουτοπικό και ξεπερασμένο. Η λογική έχει δώσει τη θέση της στο θυμικό. Τα γεράκια έχουν κυριαρχήσει και οι διαφορές μοιάζουν αξεπέραστες. Οι διπλωμάτες ακούγονται σαν στρατηγοί, και οι πολιτικοί προσποιούμενοι τους εθνοσωτήρες προσπαθούν να αποπροσανατολίσουν του πολίτες από τα προβλήματα της καθημερινότητας, που είναι αποτέλεσμα των προσωπικών τους αποτυχιών. Το σύστημα της παιδείας, που σε όλα τα Βαλκανικά κράτη είναι εθνοκεντρικό, ωθεί τους νέους σε ακραίες ιδεολογίες. Το πιο ανησυχητικό είναι πως ενώ όλα αυτά τα προβλήματα, που θέτω, έχουν διαπιστωθεί εδώ και χρόνια δεν γίνονται παρά ελάχιστες προσπάθειες αντιστροφής του κλίματος. Με προβληματίζει επίσης και η απαξίωση των διεθνών οργανισμών στα βαλκάνια, που έχει παγιωθεί λόγω των μονομερών και σκληρών παρεμβάσεων τους .

Κλείνω με την ελπίδα πως η ευφυΐα και η καπατσοσύνη των βαλκανικών λαών θα βοηθήσει στο να αναδυθεί η περιοχή από τις στάχτες της. Διατηρώ ακέραιη την πεποίθηση πως αυτά που μας ενώνουν είναι πολύ περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Κάποια στιγμή θα επικρατήσει η λογική και η καχυποψία και η βία θα δώσουν τη θέση τους στην συνεργασία και την ανάπτυξη.

P.S.

Α) Παραμένω αθεράπευτα ρομαντικός υποστηρικτής της Βαλκανικής ένωσης και όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο.

Β) Ο εθνικισμός αποδείχθηκε πολύ πιο καταστροφικός για τα Βαλκάνια από τη διαμάχη του Κουμμουνισμού με τον Καπιταλισμό.

Γ) Είναι λάθος να κατηγορούμε για τα πάντα τις ξένες παρεμβάσεις και το κακό μας ριζικό.

Δ) Δεν υπάρχουν ανάδελφα έθνη, υπάρχουν ανάδελφες ιδεολογίες.

Ε) Δεν υπάρχουν έντιμοι συμβιβασμοί άλλα έντιμοι διπλωμάτες, που αναγνωρίζουν πότε οι συμβιβασμοί είναι αναγκαίοι και εφικτοί. Αν οι όροι είναι άδικοι και ταπεινωτικοί για το ένα μέρος δεν υπάρχει συμβιβασμός αλλά υποταγή του αδικημένου προς τον ωφελημένο.

Το Παιδί που Κρύβω Μέσα μου :0)

Το παιδί που κρύβω μέσα μου με κάνει:

να κοιτώ με νοσταλγία τα παλιά μου playmobil

να αγοράζω παιχνίδια για τους φίλους μου

να ξεκαρδίζομαι στα γέλια όταν βλέπω κινούμενα σχέδια

να προτιμώ τα κόμικ από βιβλία σχετικά με την επιστήμης μου

να φαίνομαι ανώριμος στα πάρτυ

να κλαίω όταν πονάω

να χοροπηδώ όταν κερδίζει η ομάδα μου

να θυσιάζω πολύτιμο εργασιακό χρόνο για να παίξω μπάσκετ με κάποιους παλιούς φίλους

να πλακώνομαι για έναν πόντο στην αλάνα σαν να έπαιζα στο Final 4

να ταυτίζομαι με τους ηρώες επικών ταινιών

να φλυαρώ ακατάπαυτα για ανούσια πράγματα

να ελπίζω πως θα κατακτήσω τον κόσμο

Το παιδί που κρύβω μέσα μου με κάνει ευτυχισμένο!

Πράσινοι Αυτοματισμοί - Όταν ο Αθλητισμός Αγγίζει την Τέχνη

Ο Παναθηναϊκός στις τελευταίες του εμφανίσεις με Ροάν και Πανελλήνιο πέτυχε σπουδαίες σε εύρος νίκες προσφέροντας παράλληλα ένα μοναδικό, για τα ευρωπαϊκά τουλάχιστον δεδομένα, θέαμα. Οι αέρινες χορευτικές κινήσεις των αθλητών του, που βρίσκονται μεταξύ τους με κλειστά μάτια, με κάνει συχνά να ξεχνώ πως παρακολουθώ έναν αγώνα μπάσκετ, αισθάνομαι πως παρακολουθώ ένα μοντέρνο χορευτικό μπαλέτο. Οι κινήσεις αυτές δεν είναι τυχαίες, είναι προσεκτικά δουλεμένοι αυτοματισμοί, είναι καλλιτεχνικές συνθέσεις. Η μαγεία τους σε υπνωτίζει και το αποτέλεσμα μεγαλώνει τη λατρεία σου για το άθλημα.

Η ομαδικότητα, η ωριμότητα και το πάθος, που επιδεικνύουν οι παίχτες του Ομπράντοβιτς αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση. Παρά την απουσία λόγω τραυματισμού σπουδαίων στελεχών της (Τομάσεβιτς, Μπατίστ και Ντικούδη) η πράσινη αρμάδα παραμένει ασυναγώνιστη ακόμα και κάτω από τα καλάθια. Ο επιθετικός πλουραλισμός οφείλεται στο γεγονός πως σπουδαίοι παίχτες όπως ο Μπετσίροβιτς και ο Σπανούλης έχουν θυσιάσει τις προσωπικές τους φιλοδοξίες στο σκοράρισμα στο βωμό της ομαδικής επιτυχίας. Έμπειροι παίχτες, που έχουν κερδίσει τα πάντα σε πρωσικό επίπεδο, όπως ο Αλβέρτης και ο Χατζηβρέτας παίζουν σαν έφηβοι και δείχνουν πεινασμένοι για ακόμη περισσότερους τίτλους .

Οι δύο floor generals του Παναθηναϊκού, ο Σάρρας και ο Διαμαντίδης δικαιολογούν με το παραπάνω τα συμβόλαια τους και διευθύνουν με εξαιρετική μαεστρία και συχνά σε ιδιαίτερα γρήγορους ρυθμούς το επιθετικό και αμυντικό παιχνίδι της ομάδας. Οι περίτεχνες ενέργειες τους μαγεύουν και υποτάσσουν ιδιαίτερα ισχυρούς αντιπάλους. Ο πολυτάλαντος Τσατσαρής διανύει την πιο ώριμη και μεστή χρονιά της καριέρας του και προσθέτει με τα εντυπωσιακά καρφώματα και τρίποντα του τη δική του προσωπική πινελιά στο αριστούργημα που λέγεται Παναθηναϊκός.

Οι Ζίζιτς και Winston, δεν είναι απλοί κομπάρσοι αλλά ρολίστες πολυτελείας, που έχουν προσαρμοστεί πλήρως στη φιλοσοφία της ομάδας και κατά καιρούς κάνουν σπουδαία παιχνίδια. Ο Μπατίστ πριν τραυματιστεί ήταν το καλύτερο Power Forward της Ευρώπης ακόμη και όταν χρειαζόταν να έρχεται από τον πάγκο. Οι διεθνείς Ντικούδης και Περπέρογλου προσφέρουν επίσης πολύτιμες λύσεις ως αναπληρωματικοί αποδεικνύοντας το βάθος και την αξιοπιστία του πάγκου. Οι συχνές αλλαγές, το περίφημο rotation, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της αγωνιστικής φιλοσοφίας.

Για τους οπαδούς του Παναθηναϊκού έχει επίσης μεγάλη αξία πως επιτέλους δίδεται η ευκαιρία σε ταλαντούχους νεαρούς αθλητές όπως ο Ταταρούνης να δείξουν το ταλέντο τους και να αποκτήσουν εμπειρία και αυτοπεποίθηση. Ο τελευταίος μαζί με τον Σάκοτα και τον Ξανθόπουλο, που έχουν δοθεί δανεικοί στον Πανιώνιο αν δουλέψουν σκληρά θα αποτελέσουν το μελλοντικό κορμό του Παναθηναϊκού. Ξέρω πως η τελευταία πρόβλεψη ακούγεται ουτοπική αλλά το ίδιο ουτοπικό ακουγόταν πριν 5 χρόνια πως ο Διαμαντίδης θα γινόταν MVP και ηγέτης της ομάδας που θα κατακτούσε το Triple Crown.

Η ομάδα αυτή άλλωστε είναι πάνω από όλα ομάδα με κεφαλαία γράμματα.. Αυτό έχει κατακτηθεί μέσα από πολύ επίπονη προπόνηση και μια ιδιαιτέρα σκληρή αθλητική φιλοσοφία που απαιτεί από τους αθλητές που την έχουν ασπαστεί να θυσιάζουν το εγώ τους, να μελετούν την κάθε φάση και να ενεργούν αστραπιαία και με αυταπάρνηση. Αθλητές σαν το Διαμαντίδη μοιάζουν βιονικοί, γεμάτοι ενέργεια ακόμη και όταν το παιχνίδι κρίνεται στην παράταση. Η καρδιά και η περηφάνια του πρωταθλητή τους γεμίζουν πάντα με κρύο αίμα στα κρίσιμα λεπτά, οι περισσότερες επιθέσεις και οι άμυνες εκτελούνται με θαυμαστή ακρίβεια και ψυχραιμία.. Η ποικιλία των συστημάτων που εναλλάσσει σε ένα παιχνίδι ο Παναθηναϊκός καθιστούν στρατηγικά αδύνατη την πρόβλεψη του παιχνιδιού του από τον αντίπαλο. Τέλος η προσαρμοστικότητα των παιχτών και του τεχνικού team των πρασίνων σε δύσκολες περιστάσεις δίνει μια αίσθηση ασφάλειας και σιγουριάς, ιδιαίτερα μετά από στραβοπατήματα .

Κλείνω με την ευχή οι αντίπαλοι του Παναθηναϊκού να επιχειρήσουν να τον μιμηθούν και όχι να καταστρέφουν το παιχνίδι του με βρώμικές, κλειστές άμυνες, χουλιγκανισμούς και διαιτησίες παράγκας.. Ένα έργο τέχνης πρέπει να σε εμπνέει και όχι να σου προκαλεί φθόνο και διάθεση για βανδαλισμό.

P.S.

Α) Θεωρώ τον εαυτό μου φίλαθλο (όχι πάντα αντικειμενικό, άλλωστε όλα υποκειμενικά είναι) και όχι οπαδό

Β) Το να αγωνίζεσαι είναι σημαντικό, το να κερδίζεις είναι σπουδαίο, το να κερδίζεις προσφέροντας θέαμα είναι μεγαλειώδες, το να κερδίζεις σαν τον Παναθηναϊκό είναι μοναδικό.

Γ) Είμαι σίγουρος πως ακόμη και οι πιο φανατικοί Ολυμπιακοί φίλοι μου υποκλίνονται στο μεγαλείο αυτής της ομάδας.

Ο Τεχνολογικός Σκοταδισμός και η Αρτηριοσκληρωτική Αντιμετώπιση της Παιδείας στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα ζούμε δυστυχώς, χωρίς υπερβολή, σε έναν τεχνολογικό μεσαίωνα. Είμαστε ουραγοί στην Ευρώπη στη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του ευζωνικού διαδικτύου. Στους ευρωπαϊκούς δείκτες εξοικείωσης με την τεχνολογία οι Έλληνες είναι πρωταθλητές μόνο στη χρήση των κινητών, έτσι για να κλείνουν κανένα ραντεβουδάκι σε καμιά καφετερία ή να παίζουν με τα εκνευριστικά ring tones.

Η έρευνα είναι και αυτή σε χαμηλά επίπεδα κυρίως λόγω της κρατικής αδιαφορίας και της έλλειψης χορηγιών από τον ιδιωτικό τομέα. Οι παράγοντες της ολοένα και λιγότερο ανταγωνιστικής και συρρικνωμένης βιομηχανίας κινούνται ιδιαίτερα συντηρητικά αποφεύγοντας δαπανηρές επενδύσεις για τη χρήση νέων τεχνολογιών. Όλοι κινούνται με στόχο τη μείωση του κόστους και το βραχυπρόθεσμο κέρδος. Λείπουν όσο ποτέ οι άνθρωποι με όραμα., που θα επενδύσουν σε καινοτόμες ιδέες. Μοναδικό ενθαρρυντικό στοιχείο κάποιες επενδύσεις στην αναπτυσσομένη αλλά ακόμη πολύ ανώριμη η βαλκανική αγορά.

Η τεχνογνωσία της χώρας κινείται σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα ακόμα και στον «εύκολο» τομέα των υπηρεσιών. Όλος σχεδόν ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός εισάγεται, όπως και το λογισμικό. Σε μια εποχή που κυριαρχούν οι νέες τεχνολογίες το να μην μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει τα τεχνολογικά αγαθά ισοδυναμεί με αναλφαβητισμό. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα εξακολουθεί να επικεντρώνεται στις κλασικές σπουδές και στο ένδοξο παρελθόν του έθνους μας. Τα σχολεία μας εξακολουθούν να μην έχουν επαρκή τεχνολογικό και εργαστηριακό εξοπλισμό. Η αξία της επένδυσης στην παιδεία αγνοείται συστηματικά από την παρούσα κυβέρνηση, βλέπετε δεν φέρνει ψήφους ούτε ευχαριστεί τους «συμμάχους μας» όπως τα εξοπλιστικά προγράμματα..

Δεν υποτιμώ την σημασία της λογοτεχνίας και της ποίησης αλλά δεν δέχομαι την συστηματική δαίμονοποιήση των θετικών και τεχνολογικών επιστημών. Έχω βαρεθεί να ακούω πως στόχος της παιδείας είναι απλώς να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες του ανθρώπου με την κλασική έννοια.. Οι αριθμοί και η τεχνολογία είναι για αυτούς που κυνηγάν το χρήμα, αυτό υποστηρίζουν κάποιοι μανδαρίνοι του πνεύματος. Κυριαρχεί η λανθασμένη αντίληψη πως αν οι μαθητές αποκτήσουν από μια πολύ νεαρή ηλικία επαφή με τους υπολογιστές θα αφιερώσουν λιγότερες ώρες για την εκμάθηση της γλώσσας και του πολιτισμού μας. Φαίνεται κάποιοι ξεχνούν πως η τεχνολογία σήμερα είναι ένα από τα πιο πολύτιμα εκπαιδευτικά εργαλεία ακόμη και για την κλασσική παιδεία..

Ο τυπικός «μορφωμένος» νεοέλληνας ξοδεύει αμέτρητες ώρες σε ανούσιες, ουτοπικές φιλοσοφικές αναζητήσεις και συναγωνίζεται το διπλανό του στην επίδειξη κουλτούρας και ξωτικών γνώσεων. Η τεχνολογία στη σκέψη του είναι ένα παιχνίδι ή ένα αναγκαίο κακό και όχι ένα εργαλείο για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και δημιουργικότητας του. Απουσιάζει συνεπώς η διάθεση να εμβαθύνει τις γνώσεις του και να δοκιμάσει πρωτοποριακές εφαρμογές. Όσοι το κάνουν συχνά θεωρούνται γραφικοί, σπασίκλες, άνθρωποι χωρίς κοινωνική ζωή.

Όσοι έχουν πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες έχουν συχνά περιορισμένες γνώσεις και το κάνουν μόνο επειδή το επιβάλει η εργοδοσία ή για λόγους ψυχαγωγίας (αθάνατα computer games). Η πλειοψηφεία χρησιμοποιεί απλές εφαρμογές και δεν γνωρίζει από προγραμματισμό, που είναι ίσως και το πιο δημιουργικό κομμάτι των υπολογιστών. Η χαμηλή αγοραστική δύναμη του Έλληνα σημαίνει πως αν έχει έναν υπολογιστή στο σπίτι το πιο πιθανό είναι πως θα έχει μειωμένες δυνατότητες ή ακόμη και θα είναι τεχνολογικά ξεπερασμένος. Με τέτοια καρβουδιστήρια η επαφή με την τεχνολογία γίνεται κουραστική και παράλληλα ο Έλληνας χρήστης νιώθει μειονεκτικά απέναντι στους υπόλοιπους δυτικοευρωπαίους που έχουν πρόσβαση στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Είναι σαν να οδηγούμε ένα φιατάκι σε μια λεωφόρο γεμάτη Φεράρρι.

Η πιο ευπαθής ίσως κοινωνική ομάδα, οι ηλικιωμένοι, στην Ελλάδα έχουν σχεδόν μηδαμινή επαφή με την τεχνολογία. Κυριαρχεί η λαθεμένη αντίληψη πως στην ηλικία τους δεν μπορούν να μάθουν τίποτα.. Η έλλειψη στοιχειώδους τεχνολογικής παιδείας ανεβάζει το βαθμό εξάρτησης τους από τις νεότερες γενιές, υποβαθμίζει το βοιωτικό τους επίπεδο και μειώνει την αυτοεκτίμηση τους.

Αν θέλουμε να υποστηρίζουμε πως είμαστε μια προοδευτική χώρα, ανοιχτή σε νέες ιδέες και με πνευματικούς και καλλιεργημένους ανθρώπους πρέπει να επιταχύνουμε τους ρυθμούς ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών. Η εύρυθμη ανάπτυξη, η ανταγωνιστικότητα και η παραγωγικότητα της χώρας εξαρτώνται άμεσα από την άνοδο της τεχνογνωσίας.

Παραμένω αισιόδοξος, άλλωστε μετά από κάθε μεσαιωνική περίοδο ακολουθεί η αναγέννηση και ο διαφωτισμός.

P.S.

Α) Το μέγεθος και η γεωγραφική της χώρας δεν αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την τεχνολογική ανάπτυξη.

Β) Οι παραδόσεις και ο πολιτισμός δεν απειλούνται ούτε από την τεχνολογία, ούτε από την παγκοσμιοποίηση, ας βγούμε επιτέλους από το καβούκι μας.

Γ) Η τεχνολογική ανάπτυξη δεν θα επιτευχθεί με ξένες επενδύσεις. Πρέπει να επενδύσουμε εμείς πρώτα στους εαυτούς μας..

Δ) Δυστυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι που θα ήθελα να προβληματίσω δεν έχουν πρόσβαση στο μέσο που εκφράζω τις θέσεις μου.

Οι Δυσλειτουργίες των Αγορών και ο Κίνδυνος μιας Οικονομικής Ύφεσης

Η πρόσφατη κρίση στις χρηματιστηριακές αγορές και όχι μόνο (κατακόρυφη πτώση του δολαρίου και της Βρετανικής λίρας) με έκανε να προβληματιστώ για τα δομικά χαρακτηριστικά και τους σκοπούς των συγχρόνων χρηματοπιστωτικών οργανισμών.

Με εξέπληξε το μέγεθος των επενδύσεων τους σε παράγωγα αμερικάνικων στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου ειδικά σε μια περίοδο που οι κατασχέσεις σπιτιών στην Αμερική σπάνε κάθε ρεκόρ. Εδώ πρέπει να σημειώσω πως η τράπεζα που έχει στην κατοχή της ένα τέτοιο χρηματοπιστωτικό προϊόν πρέπει να πληρώσει την ζημιά από τη μη πληρωμή του δανείου αλλά δεν εισπράττει πάντα από τη δημοπρασία του ακινήτου, είναι δηλαδή ένα είδος ασφαλιστικού συμβολαίου.

Τα ερωτήματα είναι πολλά. Γιατί οι τράπεζες επενδύουν συστηματικά μεγάλο μέρος των κεφαλαίων τους σε σύνθετα προϊόντα (δομημένα ομόλογα, παράγωγα δανείων και μετοχών κ.α.)??? Σε τι ωφελούν την εύρυθμη ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας αυτά τα σύνθετα προϊόντα, μήπως απλώς προσθέτουν περισσότερους μεσάζοντες στην αγορά χρήματος και συνεπώς προκαλούν οικονομική αφαίμαξη της επενδυτικής αγοράς??? Γιατί οι όροι αυτών των προϊόντων όπως και κάθε μορφής δανεισμού γίνονται ολοένα και πιο σύνθετοι??? Μέχρι πότε η οικονομική πορεία της Αμερικής και οι οικονομικοί και κοινωνικοί της δείκτες θα επηρεάζουν τόσο πολύ την πορεία των αγορών στην Ευρώπη (τα αμερικάνικα κραχ συνοδεύονται πάντα από ταυτόχρονα ευρωπαϊκά)??? Αυτά τα ερωτήματα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, δυστυχώς η ανάλυση των σύγχρονων καπιταλιστικών μοντέλων και η πρόβλεψη μιας πιθανής οικονομικής ύφεσης είναι ιδιαιτέρως δύσκολη.

Στην μάχη κάποτε οι στρατιώτες που αποτελούσαν έναν στρατό φορούσαν πάντα την ίδια στολή και ακολουθούσαν κάποιο εμβατήριο. Η στολή τους βοηθούσε να ξεχάσουν την ατομικότητα τους, τον εγωισμό τους και να αισθανθούν κομμάτι ενός ανώτερου οργανισμού που δεν έπρεπε να διασπαστεί (έτσι οι άνδρες της πρώτης γραμμής που είχαν μηδενικές πιθανότητες επιβίωσης προχωρούσαν τακτικά με γενναιότητα). Το εμβατήριο έπαιζε τον ίδιο ρόλο με τη στολή και παράλληλα τους έδινε θάρρος, τους υπνώτιζε και τους καθοδηγούσε.

Στις σύγχρονες ευρωπαϊκές αγορές οι οποίες αποτελούν πεδία μάχης με «αντίπαλους» ή και «συμμάχους» (ανάλογα την περίσταση) τους επενδυτές, αγοραστές και πωλητές δεν υπάρχουν στολές (εκτός αν λάβουμε υπόψη τα γιάπικα κουστούμια) υπάρχει όμως ένα εμβατήριο και αυτό είναι οι αμερικάνικοι χρηματιστηριακοί δείκτες, η απότομη πτώση των οποίων σημαίνει άτακτη υποχώρηση των αγοραστών. Οι τελευταίοι ή αποφασίζουν να μην πουλήσουν σε χαμηλή τιμή οπότε εγκλωβίζονται (αιχμαλωτίζονται) ή πουλάν σε χαμηλή τιμή (άτακτη υποχώρηση) με μεγάλο προσωπικό οικονομικό κόστος. Οι μεγαλύτερες απώλειες σε μια μάχη συμβαίνουν συχνά κατά τη διάρκεια της υποχώρησης, ιδιαιτέρα αν είναι άτακτη. Συνεπώς ο μεγαλύτερος εχθρός ενός επενδυτή δεν είναι εκείνοι που πουλάν πιο φθηνά από αυτόν, ούτε εκείνοι που αγοράζουν πιο ακριβά, αλλά ο πανικός. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του στην αξιοπιστία της αγοράς και την ψυχολογία των επενδυτών είναι κάποιες φορές πιο σοβαρές από βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις του στις τιμές.

Μια «απλή» βραχυπρόθεσμη χρηματιστηριακή ύφεση αποτέλεσμα του πανικού μπορεί εύκολα να μετεξελιχθεί σε μακροχρόνια οικονομική ύφεση. Δυστυχώς μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες του καπιταλιστικού συστήματος είναι η άμεση εξάρτηση της ευημερίας των πολιτών από την εύρυθμη λειτουργία των αγορών ακόμα και αν αυτοί δεν συμμετέχουν σε αυτές ως επενδυτές.

Οι μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που έχουν δημιουργηθεί από τις αλλεπάλληλες συγχωνεύσεις παρουσιάστηκαν πρόσφατα εξαιρετικά δυσλειτουργικοί και αργοί στις αντιδράσεις τους (ιδιαίτερα σε μια ασταθή αγορά όπου επικρατούν συνθήκες hit and run ανταρτοπόλεμου). Συνεπώς το μέγεθος ενός οργανισμού δεν παρέχει πάντα ασφάλεια, ιδιαίτερα όταν η λειτουργία του μαστίζεται από τη γραφειοκρατία και την αδιαφάνεια (όσο μεγαλώνει μια επιχείρηση οι ελεγκτικοί μηχανισμοί γίνονται ιδιαίτερα σύνθετοι και η αποτελεσματικότητα τους συχνά πέφτει).

Διαπρεπείς οικονομικοί αναλυτές με πλούσια μόρφωση και δράση απέτυχαν να προβλέψουν και να αποτρέψουν ή έστω να περιορίσουν την κρίση. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, για όλα υπάρχει μια αιτία, ένας οικονομικός κανόνας, όταν όμως οι αναλυτές δεν εντοπίζουν μια επερχόμενη κρίση αλλά απλώς την αναλύουν αφού συμβεί δίνεται η αίσθηση πως όλα είναι τζόγος. Το αίσθημα αυτό, το οποίο αντανακλά ίσως την πραγματικότητα σε περιόδους αστάθειας, αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο πλήγμα στα θεμέλια του καπιταλισμού.

Θα κλείσω με ένα αισιόδοξο μήνυμα. Κάθε κρίση/ύφεση μας κάνει πιο σοφούς και αν επιβιώσουμε θα έχουμε την ευκαιρία να εκτιμήσουμε περισσότερο τα αγαθά της ανάπτυξης.

P.S.

Α) Δεν είμαι ειδικός, τα παραπάνω αποτελούν προσωπικές θέσεις και όχι υποδείξεις ή συμβουλές

Β) Το αδυσώπητο πρόσωπο των αγορών ασκεί πάντα μια γοητεία ακόμα και στους πιο φανατικούς λάτρεις του μαρξισμού

Ελλάς – Αναζητώντας μια Νέα Κοινωνική Ταυτότητα

Στην Ελλάδα έχουμε πολλούς τρόπους να χωριζόμαστε σε ομάδες. Πεδίο αντιπαράθεσης και διαίρεσης ήταν κάποτε συνήθως τα πολιτικά φρονήματα. Σήμερα οι πολίτες αυτής της χώρας ομαδοποιούνται ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική τους θέση, την μόρφωση, την καταγωγή, τη θρησκεία, τη γλώσσα ακόμα και την ποδοσφαιρική ομάδα την οποία υποστηρίζουν. Οι συχνές συγκρούσεις των διαφορετικών ομάδων, η ραγδαία εξάπλωση των μειονοτικών γκέτο, η άνοδος της ξενοφοβίας και του χουλιγκανισμού και η έλλειψη ανοχής για την διαφορετικότητα θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή.

Το νέο μωσαϊκό που φτιάχνετε κινδυνεύει να θρηματιστεί πριν ολοκληρωθεί και δείξει την πραγματική του ομορφιά. Αλήθεια τι βήματα γίνονται για να έρθουν σε συνεννόηση όλες αυτές οι ομάδες (εθνικές και μη) του πληθυσμού της χώρας. Πόσοι από τους μετανάστες ενσωματώνονται πλήρως??? Επιτυγχάνουμε την οικονομική, κοινωνική και μορφωτική σύγκλιση ή αποδεχόμαστε πως αυτό αποτελεί μια ουτοπία ??? Μπορούμε να συμβιβάσουμε τις διαφορετικές πολιτικές θέσεις ή μήπως πρέπει να μείνουμε ασυμβίβαστοι??? Μπορούμε έστω να αποκτήσουμε ευγενή άμυλα στον αθλητικό, καλλιτεχνικό και επιχειρησιακό στίβο???

Όλα ξεκινούν από την κατανόηση και τη διάθεση να μάθεις από τη διαφορετικότητα του άλλου, ύστερα χρειάζεται υπομονή και επιμονή για συνεργασία. Αν όλοι υποστηρίζαμε τις ίδιες ομάδες (πολιτικές και αθλητικές), μιλούσαμε την ίδια γλώσσα, είχαμε την ίδια θρησκεία, φιλοσοφία, μόρφωση και τις ίδιες εμπειρίες η ζωή θα ήταν απίστευτα ανιαρή.

Η κοινωνική συνοχή δεν αποτελεί πολυτέλεια και είναι καιρός από τις λέξεις να περάσουμε στη δράση. Αντί να αναζητάμε νέες ταυτότητες και ταμπέλες ας αξιοποιήσουμε τον πολιτισμικό πλούτο που δημιουργεί η διαφορετικότητα και ας επιδιώξουμε τη σύγκλιση όπου αυτή είναι εφικτή. Στόχος θα πρέπει να είναι πάντα η αλλαγή, η πρόοδος και όχι η συντήρηση, που είναι συχνά αποτέλεσμα της απομόνωσης και της μισαλλοδοξίας. Μια κοινωνία που δεν μεταλλάσσεται διαρκώς για να ενσωματώσει το καινούριο και το διαφορετικό δεν μπορεί να αναπτυχθεί και να υπηρετήσει όπως πρέπει τα άτομα που τη συγκροτούν.

Διατηρώ την ελπίδα πως μέσα από τις αντιπαραθέσεις θα προκύψουν συνθέσεις και θα γεννηθούν νέες ιδέες. Μέσα από τη σύγκρουση διαφορετικών πολιτισμών και ιδεών θα επικρατήσουν αξίες και οράματα που θα μας ενώσουν. Θα υπάρξουν πισωγυρίσματα ειδικά όσο διάφοροι εθνικοπατριώτες καπηλεύονται καταστάσεις και προσπαθούν να επιβάλουν μια ολοκληρωτική και αρτηριοσκληρωτική ιδεολογία καταστροφική για τους ίδιους και για το μέλλον της χώρας. Ακόμα και σε αυτούς τους ακραίους όμως πρέπει να δείξουμε κάποια «ανοχή» και να προσπαθήσουμε να τους ενσωματώσουμε. Είναι άλλο να απομονώνεις μια ακραία ιδεολογία και άλλο να απομονώνεις τους οπαδούς της. Η επίτευξη του πρώτου χωρίς να συμβεί το δεύτερο είναι ιδιαίτερα δύσκολη αλλά αναγκαία.

P.S.

Α) Κανείς δεν είναι τέλειος – ο ανταγωνισμός, οι συγκρούσεις και η καχυποψία είναι κομμάτια της ζωής αλλά δεν πρέπει να μας οδηγούν στο ρατσισμό, το χουλιγκανισμό και την αποξένωση.

Β) Να μη φοβόμαστε την αλλαγή.

Γ) Η πολυπλοκότητα ενός προβλήματος δεν πρέπει να μας φοβίζει αλλά να μας εμπνέει.

Δ) Το θέμα που διάλεξα σήμερα ήταν βαρύ και ευαίσθητο αλλά θα είχα ενοχές αν το απέφευγα εξαιτίας αυτής της ιδιαιτερότητας.

Η Σήψη και ο Μηδενισμός

Με όσα εγκεφαλικά κύτταρα μου έχουν απομείνει παρακολουθώ τις τελευταίες μέρες την μανιώδη σύγκρουση πολιτικών και δημοσιογράφων με αντικείμενο την χαμένη αξιοπρέπεια του πολιτικού συστήματος και τη διαπλοκή και αναξιοπιστία των μέσων ενημέρωσης. Μέσα σε αυτό το νοσηρό κλήμα άσπονδοι φίλοι και συνεταίροι, «αδέσμευτοι εκδότες», βγάζουν τα άπλυτα της επιχείρησης τους στης φόρα (εκατομμύρια σε μαύρες σακούλες και παραγωγικά δάνεια χωρίς εγγύηση!!!) . Ο ένας εκβιασμός διαδέχεται τον άλλο, έχω ακούσει τόσες διαφορετικές εκδοχές και σενάρια που πλέον δεν εμπιστεύομαι κανέναν.

Η κυβέρνηση αντί να βάλει μια τάξη και να συνεργαστεί ειλικρινά με τη δικαιοσύνη, ηθικολογεί και αγωνιά για τη διαφύλαξη της εικόνας του άφθαρτου πρωθυπουργού. Αν ξόδευε έστω το 10% της ενέργειας που καταναλώνει για βυζαντινισμούς και επικοινωνιακά τρικ στο να παράγει έργο θα ήταν η πιο πετυχημένη κυβέρνηση από συστάσεως του Ελληνικού κράτους.

Μέσα σε αυτή τη δίνη και την πολιτική κρίση ο πρωθυπουργός διαλέγει την πιο ακατάλληλη στιγμή για να επισκεφτεί την σύμμαχο (στο θεάρεστο ΝΑΤΟ) και καλή μας γείτονα Τουρκία. Χωρίς ατζέντα, χωρίς στόχους και στρατηγική, έτσι για να αποφύγει την δυσάρεστη ελληνική πραγματικότητα. Μια εθιμοτυπική επίσκεψη, από καιρό προγραμματισμένη, σε μια πανίσχυρη χώρα, την οποία σε κάθε περίπτωση δεν έχει το θάρρος και τη διπλωματική ικανότητα να αναβάλει.

Ο απερχόμενος άρχοντας του «επαναστατικού» Συνασπισμού (ξέρετε τώρα αυτός που παραδίδει στο θείο βρέφος της trendy αριστεράς) είπε πως δεν μας αξίζει τέτοια κυβέρνηση και πως υπάρχει εναλλακτική πρόταση. Χωρίς να θέλω να φανώ μοιρολατρικός, μήπως μας αξίζει και ποια επιτέλους είναι αυτή η εναλλακτική πρόταση. Κάποτε η αριστερά είχε όραμα, αντιπροσώπευε ότι πιο ελπιδοφόρο, αγνό και σύγχρονο είχε η Ελλάδα, σήμερα σαν πεινασμένο τσακάλι απλώς προσπαθεί να αποκομίσει κάποια πρόσκαιρα μικροκομματικά οφέλη από την βαθιά κρίση του δικομματισμού. Ξεσκίζοντας όμως κυρίως τις σάρκες της αδύναμης και διασπασμένης κεντροαριστεράς απλώς συντηρεί το δεξιό κατεστημένο.

Όσο για τα οικονομικά εγκλήματα, που ψιθυρίζετε πως έγιναν στο Υπουργείο Πολιτισμού, αυτά θα αντιμετωπιστούν όπως τα δομημένα ομόλογα. Αφού γίνουν οι αναγκαίοι συμψηφισμοί θα παραπεμφθούν στην γραφειοκρατική και «ανεξάρτητη» δικαιοσύνη. ‘Όταν με το καλό καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός, αφού πρώτα γίνουν κάποιες «εξονυχιστικές» έρευνες στα τυφλά, θα μπουν στο αρχείο. Αυτός είναι άλλωστε και ο πολιτικός και νομικός μας πολιτισμός. Ελπίζω ειλικρινά να διαψευστώ.

Δεν θέλω να τα ισοπεδώσω όλα και να φανώ μηδενιστής αλλά στην παρούσα φάση δεν είναι μόνο το χρηματιστήριο της Σοφοκλέους που κατρακυλάει (αποτύχαμε οικτρά και στον καπιταλισμό). Μάλλον πρέπει να εξετάσουμε και ίσως να αναθεωρήσουμε τις αξίες και τις αρχές μας. Η σήψη που μαστίζει την κοινωνία μας δεν αποτελεί απλώς δομικό κίνδυνο για τα θεμέλια της δημοκρατίας μας (ελπίζω να μη βρεθούν πάλι τίποτα τρελοί ένστολοι «εθνοσωτήρες»), δηλητηριάζει τις ψυχές μας, οδηγεί σε ακρότητες και αμφισβήτηση κάθε αξιακού κώδικα.

Τέλος όλοι οι ψευδοπουριτανοί που καίγονται για ροζ αποκαλύψεις και κουτσομπολιό ας βρουν επιτέλους κάτι πιο παραγωγικό στη ζωή τους. Όσο δυστυχώς αυτοί πληθαίνουν τόσο πέφτει το επίπεδο της ενημέρωσης και χάνεται κάθε έννοια αξιοπρέπειας και αισθητικής . Κάποτε (το βρώμικο 89) είχαμε την ακατάσχετη σκανδαλολογία τώρα περάσαμε στα DVD (έμαθε και ο κάθε Βλάχος τα DVD) και στις φωτογραφίες, άντε του χρόνου θα έχουμε και BLUE-RAY.

Ηθικό δίδαγμα της ιστορίας – προσοχή στο συνεταίρο!!!

Αθεράπευτα Οπαδός - Αναμένοντας τη Λύτρωση

Η πράσινη αρμάδα του Ζέλικο έκανε το καθήκον της και απάλυνε τον πόνο μας. Εγώ ήμουν πάντα μπασκετικός αλλά κακά τα ψέματα η πλειοψηφεία των Ελλήνων καίγεται για το ποδόσφαιρο και εγώ ο ίδιος έγινα οπαδός βλέποντας μπάλα. Δεν μπορώ συνεπώς να λέω πως είμαι παναθηναϊκός και να σφυρίζω αδιάφορα μπροστά στα δίκαια ή άδικα στραπάτσα που έχουμε υποστεί στο ποδόσφαιρο την τελευταία δεκαετία. Η εικόνα που παρουσιάζει η ομάδα του Πεσέιρο είναι αποκαρδιωτική και η ελπίδα να αλλάξει κάτι μοιάζει όνειρο θερινής νυχτός. Οι φίλοι μου οι Ολυμπιακοί έχουν πάψει από καιρό να με δουλεύουν (11 χρόνια τώρα πια βαρέθηκαν).

Ακούγεται εδώ και καιρό η λύση του πολυμετοχικού σχήματος που θα δώσει επιτέλους το δικαίωμα στον οπαδό (σημειώνω όχι στο χουλιγκάνο) να συμμετάσχει στα διοικητικά πράγματα και σε επιφανείς επιχειρηματίες να επενδύσουν σημαντικά ποσά που χρειάζονται για να συναγωνιστούμε τον αιώνιο αντίπαλο στις μεταγραφές. Όλοι ελπίζουν στα έσοδα από το νέο γήπεδο και τους φέρελπεις ποδοσφαιριστές που παράγουν τα φημισμένα τμήματα υποδομής μας. Πολύ φοβάμαι όμως πως το τρένο έχει πια περάσει και το νέο γήπεδο αντί να μας ενώσει θα μας οδηγήσει σε νέο εμφύλιο σπαραγμό και πόλεμο συμφερόντων. Όσο για τους νέους, δυστυχώς πλαισιώνονται από χορτασμένους λεγεωνάριους που έχουν χαμηλές φιλοδοξίες, μέτρια εμπειρία και αμφίβολες ποδοσφαιρικές αρετές.

Όσο περνούν τα χρόνια οι μέτριες εμφανίσεις και τα φτωχά αποτελέσματα κάνουν ολοένα και πιο δύσκολο το έργο της κουρασμένης διοίκησης να φέρει αξιόλογους παίχτες. Η έλλειψη ενός τεχνικού διευθυντή με όραμα, το πρόχειρο σκάουτινγκ και οι συναισθηματικοί χειρισμοί (δανεισμός με χαμηλή ρήτρα του Γκέκα επειδή συγκρούστηκε με τη διοίκηση!!!) έχουν στοιχίσει και δίνουν την εικόνα πως η ομάδα έχει σοβαρά δομικά προβλήματα.

Το γήπεδο αδειάζει, τα έσοδα και η εμπιστοσύνη προς τους διοικητικούς παράγοντες φθίνουν, οι ποδοσφαιριστές ζητούν παράλογα ποσά (ειδικά στις ανανεώσεις), το χειρότερο όμως είναι το συναίσθημα του οπαδού που κοιτά με νοσταλγία το ένδοξο παρελθόν και αναρωτιέται, what if… what if???

P.S.

Α) Προτείνω (σοβαρά τώρα) να ξεκινήσουμε τμήμα handball

Β) Η αμαρτία του οπαδισμού είναι πολύ γλυκιά στις νίκες και πολύ οδυνηρή στις ήττες, το μέγεθος της εξάρτησης είναι όμως σταθερό

Γ) Θα δανειστώ τη φράση ενός συμπαθή τραγουδιστή «Όλο το έθνος προσκυνά σώβρακα και φανέλες» και θα συμπληρώσω πως τις αγοράζει και από μπουτίκ

Διευθύνουμε την Μεγαλύτερη Ορχήστρα Τρέλας!!!

Κάπως έτσι θα ξεκινούσε η οικογενειακή μου αυτοβιογραφία. Αν έβρισκα ποτέ το θάρρος να τη γράψω θα άρχιζα με αναφορές στο πλούσιο ταλέντο των συγγενών μου στις πολιτικές συζητήσεις και στις βαθιές φιλοσοφικές αναζητήσεις. Θα συνέχιζα με το αδιάκριτο χιούμορ, την επαγγελματική και καλλιτεχνική μας δράση, τις συχνές αλλαγές περιβάλλοντος, το ευμετάβλητο των συνθηκών διαβίωσης και τις άπειρες χαμένες ευκαιρίες. Αν και σπάνια δρούσαμε ομαδικά, επιτυγχάναμε συχνά τη σύνθεση. Τα έργα όπως και οι ιδέες μας δεν υπήρξαν ποτέ συμβατικά. Η πρόκληση και η συγκρουσιακή τακτική αποτελούσαν πάντα πολύτιμα όπλα στην προάσπιση των θέσεων μας. Σε άλλες εποχές θα καταλήγαμε τρελές καρικατούρες στο περιθώριο, σήμερα η μελωδία της τρέλας μας συγκηνεί, προβληματίζει και πάνω από όλα μας κάνει περήφανους

Αυτές οι οικογενειακές ιδιαιτερότητες με έκαναν να νιώθω πάντα ξεχωριστός, με έναν μάλλον ανορθόδοξο τρόπο βάπτισα τον εαυτό μου αριστοκράτη, ευπατρίδη της ζωής. Η απορία και η έκπληξη των φίλων και συνεργατών μου για την περίεργη συμπεριφορά μου και τις ανορθόδοξες και παράτολμες τακτικές μου αποτελούν ανέλπιστα ένα είδος τίτλου τιμής.

P. S

Α). Ίσως ακόμη και αυτή η απόπειρα ανάλυσης της ψυχοσύνθεσης μου να αποτελεί μία ακόμη πτυχή της ματαιοδοξίας μου και του ναρκισσισμού μου.

Β) Ίσως αν ο Παναθηναϊκός πήγαινε καλύτερα στο ποδόσφαιρο να ήμουν λιγότερο συναισθηματικός.